بررسی اثر برخی مشخصات خاک منطقۀ رویش بر روی محتوای آلکالوئید تام غدد زیرزمینی دو گونۀ ترب شیر (غدد زیرزمینی ترب شیر و ترب شیر صغیر) از چهار منطقۀ مختلف ایران

آلکالوئیدها گروه بزرگی از ترکیبات هستند که فعالیت­های شیمیایی، زیستی و فیزیولوژیکی دارند. ترب شیر1 گیاهی است متعلق به تیرۀ شیرپنجه2 که منبعی غنی از آلکالوئید است. در پژوهش حاضر، محتوای آلکالوئید تام غدد زیرزمینی ترب شیر3 از مریوان و سنندج و ترب شیر صغیر4 از سنندج و نقده به روش اسپکتروفتومتری، براساس واکنش آلکالوئید با محلول بروموکرزول سبز، بررسی شد. هم چنین اثر برخی مشخصات خاک منطقه رویش مانند ph خاک، نیتروژن کل، پتاسیم و نوع بافت خاک، ارتفاع منطقه و نیز محتوای نیترات غدد زیرزمینی، بر روی محتوای آلکالوئید تام سنجیده شد. نتایج حاصل از آنالیز داده­ها نشان داد که تفاوت معنی­داری بین محتوای آلکالوئید تام ترب شیر جمعیت مریوان (18/1±12/27 میلی گرم بر گرم وزن خشک) و سنندج (77/0±42/17 میلی گرم بر گرم وزن خشک) و نیز محتوای آلکالوئید تامترب شیر صغیر جمعیت سنندج (655/0±38/15 میلی گرم بر گرم وزن خشک) و نقده (227/0±4/7 میلی گرم بر گرم وزن خشک) وجود دارد. هم چنین بین گونه­های مناطق مختلف به غیر از ترب شیرجمعیت سنندج (77/0±42/17 میلی گرم بر گرم وزن خشک) و ترب شیر صغیرجمعیت سنندج (655/0±38/15 میلی گرم بر گرم وزن خشک) تفاوت معنی داری مشاهده شد. نتایج نشان داد که محتوای نیترات در گونۀ ترب شیر صغیربیش تر از میزان آن در ترب شیر است. بررسی نمونه­های خاک مناطق نشان داد که بافت خاک در منطقۀ سنندج (ترب شیر صغیر) شنی- لومی و در سایر مناطق لومی- رسی بود. خاک همه مناطق از نظر ph، قلیایی ضعیف تشخیص داده شد. نتایج حاصل از بررسی اثر مشخصات خاک منطقۀ رویش بر روی محتوای آلکالوئید تام نشان داد که برخی عوامل بر روی محتوای آلکالوئید تام در جنس ترب شیر تأثیر می گذارند. به این صورت که، با افزایش مقدار نیتروژن کل، پتاسیم خاک و محتوای نیترات گیاه، مقدار آلکالوئید تام کاهش می­یابد. در حالی­که تأثیر اسیدیته، بافت خاک و ارتفاع منطقه بر محتوای آلکالوئید تام در سطح احتمال 5 درصد معنی­دار نبود.